Ja we wczesnej schizofrenii
Liczba stron: 186
Format: B5
Rok wydania: 2015
Data premiery: 22.04.2015
Opis książki
Proponowany tekst czyta się bardzo żywo - jest interesujący, wciąga czytelnika w wir barwnych, zaskakujących doświadczeń pacjentów, niosących w sobie niebłahy ładunek emocji. Pobudza czytelnika, wręcz domaga się od niego reakcji, zajmowania stanowiska, dyskusji. W zasadzie czyta się go jednym tchem, co nie zdarza się w przypadku typowych tekstów psychiatrycznych. Poruszana tematyka jest w Polsce rzadko obecna i dość odległa od zainteresowań „establishmentu psychiatrycznego", a jednak znużenie dominującymi w ostatnich dekadach wysiłkami na rzecz biologicznej redukcji doświadczeń klinicznych może sprawić, że książka Jerzego Zadęckiego znajdzie spore grono czytelników, łaknących nowej inspiracji i nowego języka do opisu doświadczeń klinicznych i do refleksji nad nimi. Tym bardziej że w sposób bardzo subtelny, ale jednak zauważalny wchodzi w swego rodzaju dyskusję z dziełem Antoniego Kępińskiego, zachowującym dotąd monopolizującą pozycję w refleksji nad osobowym kontekstem kryzysu schizofrenicznego.
Jerzy Zadęcki, absolwent Akademii Medycznej w Krakowie (1964), doktor nauk medycznych (1973). Rozprawę doktorską „Zaburzenia życia uczuciowego we wczesnej schizofrenii" przygotował pod opieką Profesora Antoniego Kępińskiego. Adiunkt Kliniki Psychiatrycznej, a od 1975 roku kierownik Programu Leczenia Wczesnej Schizofrenii, wokół którego skupił wielodyscyplinarny zespół. W 1986 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie podjął pracę w Loyola University Medical Center, Department of Psychiatry (1991-2014). W 1995 roku objął stanowisko dyrektora sekcji leczenia zespołu pourazowego w szpitalu federalnym (Edward Hines Jr., Veteran Administration). W listopadzie 2014 roku powrócił do Polski i podjął współpracę z Zakładem Psychiatrii Środowiskowej Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum.
Z recenzji prof. dra hab. Jacka Wciórki, Instytut Psychiatria Neurologii, Warszawa
Treść omawianej książki jest ożywcza jak kąpiel po długim dniu. Psychiatra o sporym stażu klinicznym ma szansę, czytając ją, otrząsnąć się z pyłu namolnych pouczeń, jakimi traktują go modni zwolennicy obiektywizmu naukowego w medycynie. Młodzi psychiatrzy i adepci tej dyscypliny medycznej mogą w niej znaleźć odtrutkę na zawężające myślenie i ograniczające jego samodzielność wymogi programów szkolenia podyplomowego.Z przedmowy prof. dra hab. Jacka Bomby
Jerzy Zadęcki, absolwent Akademii Medycznej w Krakowie (1964), doktor nauk medycznych (1973). Rozprawę doktorską „Zaburzenia życia uczuciowego we wczesnej schizofrenii" przygotował pod opieką Profesora Antoniego Kępińskiego. Adiunkt Kliniki Psychiatrycznej, a od 1975 roku kierownik Programu Leczenia Wczesnej Schizofrenii, wokół którego skupił wielodyscyplinarny zespół. W 1986 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie podjął pracę w Loyola University Medical Center, Department of Psychiatry (1991-2014). W 1995 roku objął stanowisko dyrektora sekcji leczenia zespołu pourazowego w szpitalu federalnym (Edward Hines Jr., Veteran Administration). W listopadzie 2014 roku powrócił do Polski i podjął współpracę z Zakładem Psychiatrii Środowiskowej Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum.
Język publikacji
Polski / Polish
Autorzy
Jerzy Zadęcki
ISBN: 978-83-233-3892-5
POLECANE KSIĄŻKI
45,00
zł
36,00
zł
46,90
zł
37,52
zł
NOWOŚCI
Międzynarodowe wytyczne w zakresie etyki badań nad zdrowiem z udziałem ludzi
( Otwarty dostęp )
0,00
zł
Radykalnie otwarta terapia dialektyczno-behawioralna-trening
( Oprawa miękka ze skrzydełkami )
105,00
zł
78,75
zł
Ja we wczesnej schizofrenii
SPIS TREŚCI
Spis treści
Wstęp 13
Rozdział I. Wprowadzenie w zawiłości tematu 15
1.1. Fenomenologiczne inspiracje 15
1.2. Autentyczność i maska w schizofrenii 16
1.2.1. Ludwig Binswanger 17
1.2.2. Jean-Paul Sartre 18
1.2.3. Ronald David Laing 19
1.2.4. Ervin Goffman 20
1.2.5. Jacques Lacan 21
1.2.6. Carl Jung 22
1.2.7. Maska w konkretnym zastosowaniu 23
1.2.8. Antoni Kępiński 24
1.2.9. Carl Rogers 25
1.2.10. Eugene Gendlin 25
1.2.11. Refleksje końcowe 26
1.2.11.1. Maska 26
1.2.11.2. Równowaga 28
1.3. Renesans fenomenologii w badaniach nad schizofrenią 29
1.4. Kopia Binswangera? 32
1.5. Psychoterapia w schizofrenii 34
Rozdział II. Cel i metoda 39
2.1. Miejsce realizacji i charakterystyka badanej grupy 40
2.2. Szerszy kontekst badania 41
Rozdział III. Świat schizofrenii. Adam i Ewa 43
3.1. Adam 43
3.1.1. Pierwsze zewnętrzne obserwacje 43
3.1.2. Informacje od rodziny Adama 45
3.1.3. Informacje od Adama 46
3.1.4. Faza wstępna zaburzeń Adama. Sekwencje chronologiczne 47
3.1.5. Wstępna analiza historii Adama 49
3.1.6. Kolejny krok w analizie historii Adama 50
3.2. Ewa 51
3.2.1. Z wywiadu od rodziny Ewy 52
3.2.2. Autorelacja Ewy 53
3.2.3. Faza wczesna zachorowania. Sekwencje chronologiczne 54
3.2.4. Analiza historii Ewy 56
3.2.5. Kolejny krok w analizie historii Ewy 58
Rozdział IV. Zrozumieć świat schizofrenii. Tematy 61
4.1. Wydarzenia zewnętrzne a początek choroby 61
4.1.1. Wezwanie do wojska 62
4.1.2. Fatalna pogłoska 63
4.1.3. Niepowodzenie w szkole 65
4.1.4. Omdlenie ojca 65
4.1.5. Urodzenie dziecka 66
4.1.6. Przesłuchanie 66
4.1.7. Zarzut, potwarz 66
4.1.8. Lusterko 68
4.1.9. Nieodwzajemnione uczucie 68
4.1.10. Krok od śmierci 69
4.1.11. Wyjście z więzienia 69
4.2. Wydarzenia zewnętrzne w uprzednio zmienionej sytuacji wewnętrznej 70
4.2.1. Sukces 70
4.2.2. Brak promocji 71
4.2.3. Niezaliczenie bhp 71
4.2.4. Nieporozumienie w gronie nauczycielskim 72
4.2.5. Uderzenie w nos 73
4.2.6. Rozbicie muszli klozetowej 74
4.2.7. Stosunek seksualny z obcokrajowcem 75
4.2.8. Kłótnia w kuchni 76
4.2.9. Zakochanie w asystencie 76
4.3. Fenomen przemęczenia 77
4.3.1. Tranzystory 77
4.3.2. Wartka rzeka 78
4.3.3. Osaczenie 78
4.3.4. Konflikty z matką 79
4.3.5. Pogarda 79
4.4. Wzmożenie dążeń duchowych 79
4.4.1. W kościele 80
4.4.2. „Wielka wygrana” 80
4.4.3. Sceny zbiorowe 81
4.4.4. Biegi długodystansowe 82
4.5. „Rozchwianie” linii życia – dążeń i celów 84
4.5.1. Indeks 85
4.5.2. Rycerz z XVI wieku 86
4.5.3. Studiowanie 88
4.5.4. Wszędzie 88
4.6. Bariery w komunikacji 89
4.6.1. Nieszczęście 90
4.6.2. Praktyka studencka 90
4.6.3. Za drzwiami 91
4.6.4. Niezdara 92
4.6.5. Stara panna 93
4.6.6. Szkoła żeglarska 94
4.6.7. Wywnętrzanie się 94
4.6.8. Kompleks onanistyczny 95
4.6.9. Słaby 95
4.6.10. W łóżku 95
4.6.11. W masce na ulicy 96
4.7. Zmiana nastawienia uczuciowego 96
4.7.1. Leszek 97
4.7.2. Jacek 97
4.7.3. Staszek 97
4.7.4. Ojciec 98
4.7.5. Dziecko 98
4.8. Dążenie do poznania prawdy 99
4.8.1. Tajemnica 100
4.8.2. Portret 100
4.8.3. Newton 100
4.8.4. Diogenes 101
4.8.5. Biały koń 102
4.9. Przeżycie odległych w czasie kompleksów uczuciowych 104
4.9.1. Strzała 104
4.9.2. Rozwód 105
4.9.3. Ojciec 105
4.9.4. Śmierć kobiety pod kołami samochodu 105
4.9.5. Stosunek homoseksualny 106
4.10. Maska 106
4.10.1. Na stacji tranzytowej 106
4.10.2. Ksiądz 108
4.10.3. Przygotowywanie się do konkursu 109
4.11. Cielesność 111
4.11.1. Sensacje fizyczne 111
4.11.2. Noga na nogę 111
4.11.3. Powierzchnia skóry 112
4.11.4. Instrumentalizacja ciała 112
4.11.5. Manipulacje 112
4.11.6. We krwi 112
4.11.7. Czy mam ręce i nogi? 113
4.11.8. Obcięty paznokieć 113
4.12. Twarz 114
4.12.1. Blada twarz 114
4.12.2. Obserwacje 115
4.12.3. Małpowanie 115
Rozdział V. Świat schizofrenii. Analiza horyzontalna 117
5.1. Analiza wydarzeń zewnętrznych (czynników reaktywnych) 118
5.1.1. Żarówka 118
5.1.2. Wątpliwości 118
5.1.3. Paradoksy 118
5.1.4. Subiektywizacja 119
5.1.5. Pochłonięcie 119
5.1.6. Zatajenie 119
5.1.7. Uczucia egzystencjalne 119
5.1.8. Wieża obserwacyjna 120
5.1.9. Związek nieprzyczynowy 120
5.1.10. Język 120
5.1.11. Dezaktualizacja 120
5.2. Analiza wydarzeń zewnętrznych w zmienionej sytuacji wewnętrznej 121
5.2.1. Kompleksy uczuciowe 121
5.2.2. Ekspresja 121
5.2.3. Okres negocjacji 122
5.2.4. Derealizacja 122
5.2.5. Wybór? 122
5.2.6. Niuanse 122
5.2.7. Świat zewnętrzny 123
5.2.8. Spojrzenie 123
5.2.9. Resentyment i uczucia mdłości 123
5.2.10. „Czyste intencje” 124
5.2.11. Rozmijanie się intencji 124
5.3. Analiza fenomenu przemęczenia 124
5.3.1. Układy otwarte i zamknięte 125
5.3.2. Reakcja chemiczna 125
5.4. Analiza dążeń duchowych 125
5.4.1. Nieobecność i determinacja 125
5.4.2. Idea poświęcenia 126
5.4.3. Ucieczka 126
5.4.4. Fizjognomizacja 126
5.4.5. Brud 127
5.4.6. Pseudokomunikacja 127
5.4.7. Porażka 127
5.4.8. Martin Heidegger 128
5.4.9. Pustka 128
5.5. Analiza rozchwiania linii życiowej (celów, dążeń) 128
5.5.1. Niepełna motywacja decyzji życiowych 129
5.5.2. Scena obrotowa 129
5.5.3. Poważna zabawa 129
5.6. Analiza barier 129
5.6.1. Życzenia niemające szans urzeczywistnienia się 130
5.6.2. Drzwi 130
5.6.3. Wzrost i spadek 130
5.6.4. Brak syntonii 131
5.6.5. Zmiana orientacji w świecie 131
5.6.6. Wieża obserwacyjna 131
5.6.7. Dygresja 131
5.7. Analiza zmiany nastawienia uczuciowego 132
5.7.1. Przekształcenie struktury wartości 132
5.7.2. Albo, albo 132
5.7.3. Historia 133
5.7.4. Dramat rodziców 133
5.8. Analiza dążenia do poznania prawdy 133
5.8.1. Rozpaczliwe poszukiwanie 134
5.8.2. Sekrety 134
5.8.3. Wątpliwości 134
5.8.4. Dążenia 134
5.8.5. Wyjątkowa pozycja 135
5.8.6. Przeciwieństwa nie wykluczają się 135
5.8.7. Podejmowanie decyzji 135
5.8.8. Filozofia 136
5.9. Analiza kompleksów oddalonych w czasie 136
5.9.1. Przetrwałe kompleksy uczuciowe (Unfinished business) 136
5.9.2. Carl Jung 136
5.9.3. Codzienność 137
5.10. Analiza maski 137
5.10.1. Błogosławieństwo 137
5.10.2. Ukrywanie 137
5.10.3. Adoracja 138
5.10.4. Ja 138
5.10.5. Puchnięcie maski 138
5.10.6. Samoobserwacja 138
5.10.7. Pęknięcie maski 139
5.10.8. Przewlekłość 139
5.10.9. Utrata maski 139
5.11. Analiza ciała (cielesności) 139
5.11.1. Granice 140
5.11.2. Sensacje fizyczne 140
5.11.3. Medytacja 140
5.11.4. Trema 140
5.11.5. Świat 141
5.11.6. Intymny charakter 141
5.11.7. Ja 141
5.11.8. Lawina 141
5.11.9. Utrata własności 142
5.11.10. Wieża obserwacyjna 142
5.12. Analiza twarzy 142
5.12.1. Inspekcja 143
5.12.2. Widoczność 143
5.12.3. Zapowiedź 143
5.12.4. Twarz Marcela 143
5.12.5. Fenomen lustra 143
Rozdział VI. Ja we wczesnej schizofrenii 145
6.1. Ja słabe i zależne 146
6.2. Konsolidacja Ja wokół dążeń duchowych 146
6.3. Doświadczenie dezorientacji Ja 147
6.4. Doświadczenie maski 147
6.5. Doświadczenie utraty Ja 148
6.6. Rzekoma realizacja Ja w wyobraźni 149
6.7. Nabyta identyfikacja Ja 149
6.8. Końcowe refleksje 150
Rozdział VII. Jak powstała książka w wersji aktualnej? 151
7.1. Moje badanie naukowe w latach 1968–1972 151
7.2. Dalsze losy doktoratu do chwili obecnej 154
7.3. Psychoterapia w ośrodkach psychiatrii środowiskowej w Krakowie 155
7.4. Praca nad książką 156
7.5. Refleksje aktualne 157
Streszczenie 159
Summary
Bibliografia 161
Posłowie 169
1. Wnioski w formie oryginalnej z pracy Zaburzenia życia uczuciowego we wczesnej schizofrenii z 1972 roku 169
1.1. Formy kryzysu wewnętrznego 169
1.2. Uczucia a kryzys realności 170
1.3. Dezintegracja życia uczuciowego 171
1.4. Uczucia a współrzędna czasu 172
1.5. Uczucia a współrzędna wartości 173
1.6. Komunikacja 174
1.7. Układ otwarty i zamknięty 175
1.8. Uwagi końcowe 177
2. Odpowiedź na uwagi krytyczne pod adresem dysertacji zgłoszone przez recenzentów 177
Wstęp 13
Rozdział I. Wprowadzenie w zawiłości tematu 15
1.1. Fenomenologiczne inspiracje 15
1.2. Autentyczność i maska w schizofrenii 16
1.2.1. Ludwig Binswanger 17
1.2.2. Jean-Paul Sartre 18
1.2.3. Ronald David Laing 19
1.2.4. Ervin Goffman 20
1.2.5. Jacques Lacan 21
1.2.6. Carl Jung 22
1.2.7. Maska w konkretnym zastosowaniu 23
1.2.8. Antoni Kępiński 24
1.2.9. Carl Rogers 25
1.2.10. Eugene Gendlin 25
1.2.11. Refleksje końcowe 26
1.2.11.1. Maska 26
1.2.11.2. Równowaga 28
1.3. Renesans fenomenologii w badaniach nad schizofrenią 29
1.4. Kopia Binswangera? 32
1.5. Psychoterapia w schizofrenii 34
Rozdział II. Cel i metoda 39
2.1. Miejsce realizacji i charakterystyka badanej grupy 40
2.2. Szerszy kontekst badania 41
Rozdział III. Świat schizofrenii. Adam i Ewa 43
3.1. Adam 43
3.1.1. Pierwsze zewnętrzne obserwacje 43
3.1.2. Informacje od rodziny Adama 45
3.1.3. Informacje od Adama 46
3.1.4. Faza wstępna zaburzeń Adama. Sekwencje chronologiczne 47
3.1.5. Wstępna analiza historii Adama 49
3.1.6. Kolejny krok w analizie historii Adama 50
3.2. Ewa 51
3.2.1. Z wywiadu od rodziny Ewy 52
3.2.2. Autorelacja Ewy 53
3.2.3. Faza wczesna zachorowania. Sekwencje chronologiczne 54
3.2.4. Analiza historii Ewy 56
3.2.5. Kolejny krok w analizie historii Ewy 58
Rozdział IV. Zrozumieć świat schizofrenii. Tematy 61
4.1. Wydarzenia zewnętrzne a początek choroby 61
4.1.1. Wezwanie do wojska 62
4.1.2. Fatalna pogłoska 63
4.1.3. Niepowodzenie w szkole 65
4.1.4. Omdlenie ojca 65
4.1.5. Urodzenie dziecka 66
4.1.6. Przesłuchanie 66
4.1.7. Zarzut, potwarz 66
4.1.8. Lusterko 68
4.1.9. Nieodwzajemnione uczucie 68
4.1.10. Krok od śmierci 69
4.1.11. Wyjście z więzienia 69
4.2. Wydarzenia zewnętrzne w uprzednio zmienionej sytuacji wewnętrznej 70
4.2.1. Sukces 70
4.2.2. Brak promocji 71
4.2.3. Niezaliczenie bhp 71
4.2.4. Nieporozumienie w gronie nauczycielskim 72
4.2.5. Uderzenie w nos 73
4.2.6. Rozbicie muszli klozetowej 74
4.2.7. Stosunek seksualny z obcokrajowcem 75
4.2.8. Kłótnia w kuchni 76
4.2.9. Zakochanie w asystencie 76
4.3. Fenomen przemęczenia 77
4.3.1. Tranzystory 77
4.3.2. Wartka rzeka 78
4.3.3. Osaczenie 78
4.3.4. Konflikty z matką 79
4.3.5. Pogarda 79
4.4. Wzmożenie dążeń duchowych 79
4.4.1. W kościele 80
4.4.2. „Wielka wygrana” 80
4.4.3. Sceny zbiorowe 81
4.4.4. Biegi długodystansowe 82
4.5. „Rozchwianie” linii życia – dążeń i celów 84
4.5.1. Indeks 85
4.5.2. Rycerz z XVI wieku 86
4.5.3. Studiowanie 88
4.5.4. Wszędzie 88
4.6. Bariery w komunikacji 89
4.6.1. Nieszczęście 90
4.6.2. Praktyka studencka 90
4.6.3. Za drzwiami 91
4.6.4. Niezdara 92
4.6.5. Stara panna 93
4.6.6. Szkoła żeglarska 94
4.6.7. Wywnętrzanie się 94
4.6.8. Kompleks onanistyczny 95
4.6.9. Słaby 95
4.6.10. W łóżku 95
4.6.11. W masce na ulicy 96
4.7. Zmiana nastawienia uczuciowego 96
4.7.1. Leszek 97
4.7.2. Jacek 97
4.7.3. Staszek 97
4.7.4. Ojciec 98
4.7.5. Dziecko 98
4.8. Dążenie do poznania prawdy 99
4.8.1. Tajemnica 100
4.8.2. Portret 100
4.8.3. Newton 100
4.8.4. Diogenes 101
4.8.5. Biały koń 102
4.9. Przeżycie odległych w czasie kompleksów uczuciowych 104
4.9.1. Strzała 104
4.9.2. Rozwód 105
4.9.3. Ojciec 105
4.9.4. Śmierć kobiety pod kołami samochodu 105
4.9.5. Stosunek homoseksualny 106
4.10. Maska 106
4.10.1. Na stacji tranzytowej 106
4.10.2. Ksiądz 108
4.10.3. Przygotowywanie się do konkursu 109
4.11. Cielesność 111
4.11.1. Sensacje fizyczne 111
4.11.2. Noga na nogę 111
4.11.3. Powierzchnia skóry 112
4.11.4. Instrumentalizacja ciała 112
4.11.5. Manipulacje 112
4.11.6. We krwi 112
4.11.7. Czy mam ręce i nogi? 113
4.11.8. Obcięty paznokieć 113
4.12. Twarz 114
4.12.1. Blada twarz 114
4.12.2. Obserwacje 115
4.12.3. Małpowanie 115
Rozdział V. Świat schizofrenii. Analiza horyzontalna 117
5.1. Analiza wydarzeń zewnętrznych (czynników reaktywnych) 118
5.1.1. Żarówka 118
5.1.2. Wątpliwości 118
5.1.3. Paradoksy 118
5.1.4. Subiektywizacja 119
5.1.5. Pochłonięcie 119
5.1.6. Zatajenie 119
5.1.7. Uczucia egzystencjalne 119
5.1.8. Wieża obserwacyjna 120
5.1.9. Związek nieprzyczynowy 120
5.1.10. Język 120
5.1.11. Dezaktualizacja 120
5.2. Analiza wydarzeń zewnętrznych w zmienionej sytuacji wewnętrznej 121
5.2.1. Kompleksy uczuciowe 121
5.2.2. Ekspresja 121
5.2.3. Okres negocjacji 122
5.2.4. Derealizacja 122
5.2.5. Wybór? 122
5.2.6. Niuanse 122
5.2.7. Świat zewnętrzny 123
5.2.8. Spojrzenie 123
5.2.9. Resentyment i uczucia mdłości 123
5.2.10. „Czyste intencje” 124
5.2.11. Rozmijanie się intencji 124
5.3. Analiza fenomenu przemęczenia 124
5.3.1. Układy otwarte i zamknięte 125
5.3.2. Reakcja chemiczna 125
5.4. Analiza dążeń duchowych 125
5.4.1. Nieobecność i determinacja 125
5.4.2. Idea poświęcenia 126
5.4.3. Ucieczka 126
5.4.4. Fizjognomizacja 126
5.4.5. Brud 127
5.4.6. Pseudokomunikacja 127
5.4.7. Porażka 127
5.4.8. Martin Heidegger 128
5.4.9. Pustka 128
5.5. Analiza rozchwiania linii życiowej (celów, dążeń) 128
5.5.1. Niepełna motywacja decyzji życiowych 129
5.5.2. Scena obrotowa 129
5.5.3. Poważna zabawa 129
5.6. Analiza barier 129
5.6.1. Życzenia niemające szans urzeczywistnienia się 130
5.6.2. Drzwi 130
5.6.3. Wzrost i spadek 130
5.6.4. Brak syntonii 131
5.6.5. Zmiana orientacji w świecie 131
5.6.6. Wieża obserwacyjna 131
5.6.7. Dygresja 131
5.7. Analiza zmiany nastawienia uczuciowego 132
5.7.1. Przekształcenie struktury wartości 132
5.7.2. Albo, albo 132
5.7.3. Historia 133
5.7.4. Dramat rodziców 133
5.8. Analiza dążenia do poznania prawdy 133
5.8.1. Rozpaczliwe poszukiwanie 134
5.8.2. Sekrety 134
5.8.3. Wątpliwości 134
5.8.4. Dążenia 134
5.8.5. Wyjątkowa pozycja 135
5.8.6. Przeciwieństwa nie wykluczają się 135
5.8.7. Podejmowanie decyzji 135
5.8.8. Filozofia 136
5.9. Analiza kompleksów oddalonych w czasie 136
5.9.1. Przetrwałe kompleksy uczuciowe (Unfinished business) 136
5.9.2. Carl Jung 136
5.9.3. Codzienność 137
5.10. Analiza maski 137
5.10.1. Błogosławieństwo 137
5.10.2. Ukrywanie 137
5.10.3. Adoracja 138
5.10.4. Ja 138
5.10.5. Puchnięcie maski 138
5.10.6. Samoobserwacja 138
5.10.7. Pęknięcie maski 139
5.10.8. Przewlekłość 139
5.10.9. Utrata maski 139
5.11. Analiza ciała (cielesności) 139
5.11.1. Granice 140
5.11.2. Sensacje fizyczne 140
5.11.3. Medytacja 140
5.11.4. Trema 140
5.11.5. Świat 141
5.11.6. Intymny charakter 141
5.11.7. Ja 141
5.11.8. Lawina 141
5.11.9. Utrata własności 142
5.11.10. Wieża obserwacyjna 142
5.12. Analiza twarzy 142
5.12.1. Inspekcja 143
5.12.2. Widoczność 143
5.12.3. Zapowiedź 143
5.12.4. Twarz Marcela 143
5.12.5. Fenomen lustra 143
Rozdział VI. Ja we wczesnej schizofrenii 145
6.1. Ja słabe i zależne 146
6.2. Konsolidacja Ja wokół dążeń duchowych 146
6.3. Doświadczenie dezorientacji Ja 147
6.4. Doświadczenie maski 147
6.5. Doświadczenie utraty Ja 148
6.6. Rzekoma realizacja Ja w wyobraźni 149
6.7. Nabyta identyfikacja Ja 149
6.8. Końcowe refleksje 150
Rozdział VII. Jak powstała książka w wersji aktualnej? 151
7.1. Moje badanie naukowe w latach 1968–1972 151
7.2. Dalsze losy doktoratu do chwili obecnej 154
7.3. Psychoterapia w ośrodkach psychiatrii środowiskowej w Krakowie 155
7.4. Praca nad książką 156
7.5. Refleksje aktualne 157
Streszczenie 159
Summary
Bibliografia 161
Posłowie 169
1. Wnioski w formie oryginalnej z pracy Zaburzenia życia uczuciowego we wczesnej schizofrenii z 1972 roku 169
1.1. Formy kryzysu wewnętrznego 169
1.2. Uczucia a kryzys realności 170
1.3. Dezintegracja życia uczuciowego 171
1.4. Uczucia a współrzędna czasu 172
1.5. Uczucia a współrzędna wartości 173
1.6. Komunikacja 174
1.7. Układ otwarty i zamknięty 175
1.8. Uwagi końcowe 177
2. Odpowiedź na uwagi krytyczne pod adresem dysertacji zgłoszone przez recenzentów 177
Ja we wczesnej schizofrenii
SPIS TREŚCI
Spis treści
Wstęp 13
Rozdział I. Wprowadzenie w zawiłości tematu 15
1.1. Fenomenologiczne inspiracje 15
1.2. Autentyczność i maska w schizofrenii 16
1.2.1. Ludwig Binswanger 17
1.2.2. Jean-Paul Sartre 18
1.2.3. Ronald David Laing 19
1.2.4. Ervin Goffman 20
1.2.5. Jacques Lacan 21
1.2.6. Carl Jung 22
1.2.7. Maska w konkretnym zastosowaniu 23
1.2.8. Antoni Kępiński 24
1.2.9. Carl Rogers 25
1.2.10. Eugene Gendlin 25
1.2.11. Refleksje końcowe 26
1.2.11.1. Maska 26
1.2.11.2. Równowaga 28
1.3. Renesans fenomenologii w badaniach nad schizofrenią 29
1.4. Kopia Binswangera? 32
1.5. Psychoterapia w schizofrenii 34
Rozdział II. Cel i metoda 39
2.1. Miejsce realizacji i charakterystyka badanej grupy 40
2.2. Szerszy kontekst badania 41
Rozdział III. Świat schizofrenii. Adam i Ewa 43
3.1. Adam 43
3.1.1. Pierwsze zewnętrzne obserwacje 43
3.1.2. Informacje od rodziny Adama 45
3.1.3. Informacje od Adama 46
3.1.4. Faza wstępna zaburzeń Adama. Sekwencje chronologiczne 47
3.1.5. Wstępna analiza historii Adama 49
3.1.6. Kolejny krok w analizie historii Adama 50
3.2. Ewa 51
3.2.1. Z wywiadu od rodziny Ewy 52
3.2.2. Autorelacja Ewy 53
3.2.3. Faza wczesna zachorowania. Sekwencje chronologiczne 54
3.2.4. Analiza historii Ewy 56
3.2.5. Kolejny krok w analizie historii Ewy 58
Rozdział IV. Zrozumieć świat schizofrenii. Tematy 61
4.1. Wydarzenia zewnętrzne a początek choroby 61
4.1.1. Wezwanie do wojska 62
4.1.2. Fatalna pogłoska 63
4.1.3. Niepowodzenie w szkole 65
4.1.4. Omdlenie ojca 65
4.1.5. Urodzenie dziecka 66
4.1.6. Przesłuchanie 66
4.1.7. Zarzut, potwarz 66
4.1.8. Lusterko 68
4.1.9. Nieodwzajemnione uczucie 68
4.1.10. Krok od śmierci 69
4.1.11. Wyjście z więzienia 69
4.2. Wydarzenia zewnętrzne w uprzednio zmienionej sytuacji wewnętrznej 70
4.2.1. Sukces 70
4.2.2. Brak promocji 71
4.2.3. Niezaliczenie bhp 71
4.2.4. Nieporozumienie w gronie nauczycielskim 72
4.2.5. Uderzenie w nos 73
4.2.6. Rozbicie muszli klozetowej 74
4.2.7. Stosunek seksualny z obcokrajowcem 75
4.2.8. Kłótnia w kuchni 76
4.2.9. Zakochanie w asystencie 76
4.3. Fenomen przemęczenia 77
4.3.1. Tranzystory 77
4.3.2. Wartka rzeka 78
4.3.3. Osaczenie 78
4.3.4. Konflikty z matką 79
4.3.5. Pogarda 79
4.4. Wzmożenie dążeń duchowych 79
4.4.1. W kościele 80
4.4.2. „Wielka wygrana” 80
4.4.3. Sceny zbiorowe 81
4.4.4. Biegi długodystansowe 82
4.5. „Rozchwianie” linii życia – dążeń i celów 84
4.5.1. Indeks 85
4.5.2. Rycerz z XVI wieku 86
4.5.3. Studiowanie 88
4.5.4. Wszędzie 88
4.6. Bariery w komunikacji 89
4.6.1. Nieszczęście 90
4.6.2. Praktyka studencka 90
4.6.3. Za drzwiami 91
4.6.4. Niezdara 92
4.6.5. Stara panna 93
4.6.6. Szkoła żeglarska 94
4.6.7. Wywnętrzanie się 94
4.6.8. Kompleks onanistyczny 95
4.6.9. Słaby 95
4.6.10. W łóżku 95
4.6.11. W masce na ulicy 96
4.7. Zmiana nastawienia uczuciowego 96
4.7.1. Leszek 97
4.7.2. Jacek 97
4.7.3. Staszek 97
4.7.4. Ojciec 98
4.7.5. Dziecko 98
4.8. Dążenie do poznania prawdy 99
4.8.1. Tajemnica 100
4.8.2. Portret 100
4.8.3. Newton 100
4.8.4. Diogenes 101
4.8.5. Biały koń 102
4.9. Przeżycie odległych w czasie kompleksów uczuciowych 104
4.9.1. Strzała 104
4.9.2. Rozwód 105
4.9.3. Ojciec 105
4.9.4. Śmierć kobiety pod kołami samochodu 105
4.9.5. Stosunek homoseksualny 106
4.10. Maska 106
4.10.1. Na stacji tranzytowej 106
4.10.2. Ksiądz 108
4.10.3. Przygotowywanie się do konkursu 109
4.11. Cielesność 111
4.11.1. Sensacje fizyczne 111
4.11.2. Noga na nogę 111
4.11.3. Powierzchnia skóry 112
4.11.4. Instrumentalizacja ciała 112
4.11.5. Manipulacje 112
4.11.6. We krwi 112
4.11.7. Czy mam ręce i nogi? 113
4.11.8. Obcięty paznokieć 113
4.12. Twarz 114
4.12.1. Blada twarz 114
4.12.2. Obserwacje 115
4.12.3. Małpowanie 115
Rozdział V. Świat schizofrenii. Analiza horyzontalna 117
5.1. Analiza wydarzeń zewnętrznych (czynników reaktywnych) 118
5.1.1. Żarówka 118
5.1.2. Wątpliwości 118
5.1.3. Paradoksy 118
5.1.4. Subiektywizacja 119
5.1.5. Pochłonięcie 119
5.1.6. Zatajenie 119
5.1.7. Uczucia egzystencjalne 119
5.1.8. Wieża obserwacyjna 120
5.1.9. Związek nieprzyczynowy 120
5.1.10. Język 120
5.1.11. Dezaktualizacja 120
5.2. Analiza wydarzeń zewnętrznych w zmienionej sytuacji wewnętrznej 121
5.2.1. Kompleksy uczuciowe 121
5.2.2. Ekspresja 121
5.2.3. Okres negocjacji 122
5.2.4. Derealizacja 122
5.2.5. Wybór? 122
5.2.6. Niuanse 122
5.2.7. Świat zewnętrzny 123
5.2.8. Spojrzenie 123
5.2.9. Resentyment i uczucia mdłości 123
5.2.10. „Czyste intencje” 124
5.2.11. Rozmijanie się intencji 124
5.3. Analiza fenomenu przemęczenia 124
5.3.1. Układy otwarte i zamknięte 125
5.3.2. Reakcja chemiczna 125
5.4. Analiza dążeń duchowych 125
5.4.1. Nieobecność i determinacja 125
5.4.2. Idea poświęcenia 126
5.4.3. Ucieczka 126
5.4.4. Fizjognomizacja 126
5.4.5. Brud 127
5.4.6. Pseudokomunikacja 127
5.4.7. Porażka 127
5.4.8. Martin Heidegger 128
5.4.9. Pustka 128
5.5. Analiza rozchwiania linii życiowej (celów, dążeń) 128
5.5.1. Niepełna motywacja decyzji życiowych 129
5.5.2. Scena obrotowa 129
5.5.3. Poważna zabawa 129
5.6. Analiza barier 129
5.6.1. Życzenia niemające szans urzeczywistnienia się 130
5.6.2. Drzwi 130
5.6.3. Wzrost i spadek 130
5.6.4. Brak syntonii 131
5.6.5. Zmiana orientacji w świecie 131
5.6.6. Wieża obserwacyjna 131
5.6.7. Dygresja 131
5.7. Analiza zmiany nastawienia uczuciowego 132
5.7.1. Przekształcenie struktury wartości 132
5.7.2. Albo, albo 132
5.7.3. Historia 133
5.7.4. Dramat rodziców 133
5.8. Analiza dążenia do poznania prawdy 133
5.8.1. Rozpaczliwe poszukiwanie 134
5.8.2. Sekrety 134
5.8.3. Wątpliwości 134
5.8.4. Dążenia 134
5.8.5. Wyjątkowa pozycja 135
5.8.6. Przeciwieństwa nie wykluczają się 135
5.8.7. Podejmowanie decyzji 135
5.8.8. Filozofia 136
5.9. Analiza kompleksów oddalonych w czasie 136
5.9.1. Przetrwałe kompleksy uczuciowe (Unfinished business) 136
5.9.2. Carl Jung 136
5.9.3. Codzienność 137
5.10. Analiza maski 137
5.10.1. Błogosławieństwo 137
5.10.2. Ukrywanie 137
5.10.3. Adoracja 138
5.10.4. Ja 138
5.10.5. Puchnięcie maski 138
5.10.6. Samoobserwacja 138
5.10.7. Pęknięcie maski 139
5.10.8. Przewlekłość 139
5.10.9. Utrata maski 139
5.11. Analiza ciała (cielesności) 139
5.11.1. Granice 140
5.11.2. Sensacje fizyczne 140
5.11.3. Medytacja 140
5.11.4. Trema 140
5.11.5. Świat 141
5.11.6. Intymny charakter 141
5.11.7. Ja 141
5.11.8. Lawina 141
5.11.9. Utrata własności 142
5.11.10. Wieża obserwacyjna 142
5.12. Analiza twarzy 142
5.12.1. Inspekcja 143
5.12.2. Widoczność 143
5.12.3. Zapowiedź 143
5.12.4. Twarz Marcela 143
5.12.5. Fenomen lustra 143
Rozdział VI. Ja we wczesnej schizofrenii 145
6.1. Ja słabe i zależne 146
6.2. Konsolidacja Ja wokół dążeń duchowych 146
6.3. Doświadczenie dezorientacji Ja 147
6.4. Doświadczenie maski 147
6.5. Doświadczenie utraty Ja 148
6.6. Rzekoma realizacja Ja w wyobraźni 149
6.7. Nabyta identyfikacja Ja 149
6.8. Końcowe refleksje 150
Rozdział VII. Jak powstała książka w wersji aktualnej? 151
7.1. Moje badanie naukowe w latach 1968–1972 151
7.2. Dalsze losy doktoratu do chwili obecnej 154
7.3. Psychoterapia w ośrodkach psychiatrii środowiskowej w Krakowie 155
7.4. Praca nad książką 156
7.5. Refleksje aktualne 157
Streszczenie 159
Summary
Bibliografia 161
Posłowie 169
1. Wnioski w formie oryginalnej z pracy Zaburzenia życia uczuciowego we wczesnej schizofrenii z 1972 roku 169
1.1. Formy kryzysu wewnętrznego 169
1.2. Uczucia a kryzys realności 170
1.3. Dezintegracja życia uczuciowego 171
1.4. Uczucia a współrzędna czasu 172
1.5. Uczucia a współrzędna wartości 173
1.6. Komunikacja 174
1.7. Układ otwarty i zamknięty 175
1.8. Uwagi końcowe 177
2. Odpowiedź na uwagi krytyczne pod adresem dysertacji zgłoszone przez recenzentów 177
Wstęp 13
Rozdział I. Wprowadzenie w zawiłości tematu 15
1.1. Fenomenologiczne inspiracje 15
1.2. Autentyczność i maska w schizofrenii 16
1.2.1. Ludwig Binswanger 17
1.2.2. Jean-Paul Sartre 18
1.2.3. Ronald David Laing 19
1.2.4. Ervin Goffman 20
1.2.5. Jacques Lacan 21
1.2.6. Carl Jung 22
1.2.7. Maska w konkretnym zastosowaniu 23
1.2.8. Antoni Kępiński 24
1.2.9. Carl Rogers 25
1.2.10. Eugene Gendlin 25
1.2.11. Refleksje końcowe 26
1.2.11.1. Maska 26
1.2.11.2. Równowaga 28
1.3. Renesans fenomenologii w badaniach nad schizofrenią 29
1.4. Kopia Binswangera? 32
1.5. Psychoterapia w schizofrenii 34
Rozdział II. Cel i metoda 39
2.1. Miejsce realizacji i charakterystyka badanej grupy 40
2.2. Szerszy kontekst badania 41
Rozdział III. Świat schizofrenii. Adam i Ewa 43
3.1. Adam 43
3.1.1. Pierwsze zewnętrzne obserwacje 43
3.1.2. Informacje od rodziny Adama 45
3.1.3. Informacje od Adama 46
3.1.4. Faza wstępna zaburzeń Adama. Sekwencje chronologiczne 47
3.1.5. Wstępna analiza historii Adama 49
3.1.6. Kolejny krok w analizie historii Adama 50
3.2. Ewa 51
3.2.1. Z wywiadu od rodziny Ewy 52
3.2.2. Autorelacja Ewy 53
3.2.3. Faza wczesna zachorowania. Sekwencje chronologiczne 54
3.2.4. Analiza historii Ewy 56
3.2.5. Kolejny krok w analizie historii Ewy 58
Rozdział IV. Zrozumieć świat schizofrenii. Tematy 61
4.1. Wydarzenia zewnętrzne a początek choroby 61
4.1.1. Wezwanie do wojska 62
4.1.2. Fatalna pogłoska 63
4.1.3. Niepowodzenie w szkole 65
4.1.4. Omdlenie ojca 65
4.1.5. Urodzenie dziecka 66
4.1.6. Przesłuchanie 66
4.1.7. Zarzut, potwarz 66
4.1.8. Lusterko 68
4.1.9. Nieodwzajemnione uczucie 68
4.1.10. Krok od śmierci 69
4.1.11. Wyjście z więzienia 69
4.2. Wydarzenia zewnętrzne w uprzednio zmienionej sytuacji wewnętrznej 70
4.2.1. Sukces 70
4.2.2. Brak promocji 71
4.2.3. Niezaliczenie bhp 71
4.2.4. Nieporozumienie w gronie nauczycielskim 72
4.2.5. Uderzenie w nos 73
4.2.6. Rozbicie muszli klozetowej 74
4.2.7. Stosunek seksualny z obcokrajowcem 75
4.2.8. Kłótnia w kuchni 76
4.2.9. Zakochanie w asystencie 76
4.3. Fenomen przemęczenia 77
4.3.1. Tranzystory 77
4.3.2. Wartka rzeka 78
4.3.3. Osaczenie 78
4.3.4. Konflikty z matką 79
4.3.5. Pogarda 79
4.4. Wzmożenie dążeń duchowych 79
4.4.1. W kościele 80
4.4.2. „Wielka wygrana” 80
4.4.3. Sceny zbiorowe 81
4.4.4. Biegi długodystansowe 82
4.5. „Rozchwianie” linii życia – dążeń i celów 84
4.5.1. Indeks 85
4.5.2. Rycerz z XVI wieku 86
4.5.3. Studiowanie 88
4.5.4. Wszędzie 88
4.6. Bariery w komunikacji 89
4.6.1. Nieszczęście 90
4.6.2. Praktyka studencka 90
4.6.3. Za drzwiami 91
4.6.4. Niezdara 92
4.6.5. Stara panna 93
4.6.6. Szkoła żeglarska 94
4.6.7. Wywnętrzanie się 94
4.6.8. Kompleks onanistyczny 95
4.6.9. Słaby 95
4.6.10. W łóżku 95
4.6.11. W masce na ulicy 96
4.7. Zmiana nastawienia uczuciowego 96
4.7.1. Leszek 97
4.7.2. Jacek 97
4.7.3. Staszek 97
4.7.4. Ojciec 98
4.7.5. Dziecko 98
4.8. Dążenie do poznania prawdy 99
4.8.1. Tajemnica 100
4.8.2. Portret 100
4.8.3. Newton 100
4.8.4. Diogenes 101
4.8.5. Biały koń 102
4.9. Przeżycie odległych w czasie kompleksów uczuciowych 104
4.9.1. Strzała 104
4.9.2. Rozwód 105
4.9.3. Ojciec 105
4.9.4. Śmierć kobiety pod kołami samochodu 105
4.9.5. Stosunek homoseksualny 106
4.10. Maska 106
4.10.1. Na stacji tranzytowej 106
4.10.2. Ksiądz 108
4.10.3. Przygotowywanie się do konkursu 109
4.11. Cielesność 111
4.11.1. Sensacje fizyczne 111
4.11.2. Noga na nogę 111
4.11.3. Powierzchnia skóry 112
4.11.4. Instrumentalizacja ciała 112
4.11.5. Manipulacje 112
4.11.6. We krwi 112
4.11.7. Czy mam ręce i nogi? 113
4.11.8. Obcięty paznokieć 113
4.12. Twarz 114
4.12.1. Blada twarz 114
4.12.2. Obserwacje 115
4.12.3. Małpowanie 115
Rozdział V. Świat schizofrenii. Analiza horyzontalna 117
5.1. Analiza wydarzeń zewnętrznych (czynników reaktywnych) 118
5.1.1. Żarówka 118
5.1.2. Wątpliwości 118
5.1.3. Paradoksy 118
5.1.4. Subiektywizacja 119
5.1.5. Pochłonięcie 119
5.1.6. Zatajenie 119
5.1.7. Uczucia egzystencjalne 119
5.1.8. Wieża obserwacyjna 120
5.1.9. Związek nieprzyczynowy 120
5.1.10. Język 120
5.1.11. Dezaktualizacja 120
5.2. Analiza wydarzeń zewnętrznych w zmienionej sytuacji wewnętrznej 121
5.2.1. Kompleksy uczuciowe 121
5.2.2. Ekspresja 121
5.2.3. Okres negocjacji 122
5.2.4. Derealizacja 122
5.2.5. Wybór? 122
5.2.6. Niuanse 122
5.2.7. Świat zewnętrzny 123
5.2.8. Spojrzenie 123
5.2.9. Resentyment i uczucia mdłości 123
5.2.10. „Czyste intencje” 124
5.2.11. Rozmijanie się intencji 124
5.3. Analiza fenomenu przemęczenia 124
5.3.1. Układy otwarte i zamknięte 125
5.3.2. Reakcja chemiczna 125
5.4. Analiza dążeń duchowych 125
5.4.1. Nieobecność i determinacja 125
5.4.2. Idea poświęcenia 126
5.4.3. Ucieczka 126
5.4.4. Fizjognomizacja 126
5.4.5. Brud 127
5.4.6. Pseudokomunikacja 127
5.4.7. Porażka 127
5.4.8. Martin Heidegger 128
5.4.9. Pustka 128
5.5. Analiza rozchwiania linii życiowej (celów, dążeń) 128
5.5.1. Niepełna motywacja decyzji życiowych 129
5.5.2. Scena obrotowa 129
5.5.3. Poważna zabawa 129
5.6. Analiza barier 129
5.6.1. Życzenia niemające szans urzeczywistnienia się 130
5.6.2. Drzwi 130
5.6.3. Wzrost i spadek 130
5.6.4. Brak syntonii 131
5.6.5. Zmiana orientacji w świecie 131
5.6.6. Wieża obserwacyjna 131
5.6.7. Dygresja 131
5.7. Analiza zmiany nastawienia uczuciowego 132
5.7.1. Przekształcenie struktury wartości 132
5.7.2. Albo, albo 132
5.7.3. Historia 133
5.7.4. Dramat rodziców 133
5.8. Analiza dążenia do poznania prawdy 133
5.8.1. Rozpaczliwe poszukiwanie 134
5.8.2. Sekrety 134
5.8.3. Wątpliwości 134
5.8.4. Dążenia 134
5.8.5. Wyjątkowa pozycja 135
5.8.6. Przeciwieństwa nie wykluczają się 135
5.8.7. Podejmowanie decyzji 135
5.8.8. Filozofia 136
5.9. Analiza kompleksów oddalonych w czasie 136
5.9.1. Przetrwałe kompleksy uczuciowe (Unfinished business) 136
5.9.2. Carl Jung 136
5.9.3. Codzienność 137
5.10. Analiza maski 137
5.10.1. Błogosławieństwo 137
5.10.2. Ukrywanie 137
5.10.3. Adoracja 138
5.10.4. Ja 138
5.10.5. Puchnięcie maski 138
5.10.6. Samoobserwacja 138
5.10.7. Pęknięcie maski 139
5.10.8. Przewlekłość 139
5.10.9. Utrata maski 139
5.11. Analiza ciała (cielesności) 139
5.11.1. Granice 140
5.11.2. Sensacje fizyczne 140
5.11.3. Medytacja 140
5.11.4. Trema 140
5.11.5. Świat 141
5.11.6. Intymny charakter 141
5.11.7. Ja 141
5.11.8. Lawina 141
5.11.9. Utrata własności 142
5.11.10. Wieża obserwacyjna 142
5.12. Analiza twarzy 142
5.12.1. Inspekcja 143
5.12.2. Widoczność 143
5.12.3. Zapowiedź 143
5.12.4. Twarz Marcela 143
5.12.5. Fenomen lustra 143
Rozdział VI. Ja we wczesnej schizofrenii 145
6.1. Ja słabe i zależne 146
6.2. Konsolidacja Ja wokół dążeń duchowych 146
6.3. Doświadczenie dezorientacji Ja 147
6.4. Doświadczenie maski 147
6.5. Doświadczenie utraty Ja 148
6.6. Rzekoma realizacja Ja w wyobraźni 149
6.7. Nabyta identyfikacja Ja 149
6.8. Końcowe refleksje 150
Rozdział VII. Jak powstała książka w wersji aktualnej? 151
7.1. Moje badanie naukowe w latach 1968–1972 151
7.2. Dalsze losy doktoratu do chwili obecnej 154
7.3. Psychoterapia w ośrodkach psychiatrii środowiskowej w Krakowie 155
7.4. Praca nad książką 156
7.5. Refleksje aktualne 157
Streszczenie 159
Summary
Bibliografia 161
Posłowie 169
1. Wnioski w formie oryginalnej z pracy Zaburzenia życia uczuciowego we wczesnej schizofrenii z 1972 roku 169
1.1. Formy kryzysu wewnętrznego 169
1.2. Uczucia a kryzys realności 170
1.3. Dezintegracja życia uczuciowego 171
1.4. Uczucia a współrzędna czasu 172
1.5. Uczucia a współrzędna wartości 173
1.6. Komunikacja 174
1.7. Układ otwarty i zamknięty 175
1.8. Uwagi końcowe 177
2. Odpowiedź na uwagi krytyczne pod adresem dysertacji zgłoszone przez recenzentów 177
Wybierz rozdziały:
Wartość zamówienia:
0.00 zł